Ik hou mijn hart vast, want helaas zijn de ervaringen daarmee de laatste jaren niet altijd even positief. Nog te vaak levert het vooral veel bureaucratie op, terwijl dat het oorspronkelijke doel niet dichterbij brengt. Daarom bij deze mijn goedbedoelde adviezen voor alle beleidsmakers!
Nog te vaak levert het vooral veel bureaucratie op, terwijl dat het oorspronkelijke doel niet dichterbij brengt.
Als eerste: start with the why: waarom wil je dit beleid? Wat is de aanleiding, welk probleem wil je oplossen, wat wil je bereiken en waarom? Vaak raakt dit op de één of andere manier snel uit beeld en hollen we allerlei meningen achterna zonder dat we nog scherp hebben waarom we het ook alweer deden.
Dan: zorg dat je de feiten op een rij hebt. Geen suggesties of aannames, maar gewoon feiten. Gelukkig hebben we in ons land goede instituties met betrouwbare data, zoals het CBS, CPB en DNB, en komen wetenschappers met publicaties die een interessant uitgangspunt kunnen bieden. Kijk bijvoorbeeld eens op www.netspar.nl en www.denkwerk.online of lees het boek Factfullness, van Hans Rosling.
Als je vervolgens een conceptbeleid hebt geformuleerd, ga dan praten met betrokken en uitvoerende partijen. Daar is vaak naast een belang, ook veel kennis aanwezig. En ook: kan het werken en is het effectief of, zijn er slimmere alternatieven? Wat zijn de verwachte kosten (soms zijn dat echte euro’s, soms de neveneffecten) en wegen die op tegen het beoogde resultaat? Oftewel, wordt het er écht beter van of is de remedie niet erger dan de kwaal?
Tot slot, evalueer het definitieve beleid. Werkt het in de praktijk zoals gedacht, of moeten we het beleid iets bijstellen om zo tot het beste resultaat te komen?
Laten we dit even oefenen op een mooi praktijkvoorbeeld, namelijk de Wet toekomst pensioenen:
- Waarom: huidig stelsel niet houdbaar i.v.m. lage(re) rente, langer leven, vergrijzing, geen lifetime employement meer, indexatiewens moeilijk vorm te geven in dit stelsel met garanties.
- Feiten op een rij: feiten en onderzoeken te over, maar helaas wensdenken rondom rekenrente ook.
- Praten met uitvoerende partijen: uitvoerende partijen zijn zeker uitgebreid betrokken; en terecht gegeven de complexe operatie die dit zal gaan worden
- Is het effectief? Je bereikt inderdaad je doelen; het sluit beter aan. Neven effecten zijn er ook. De wijze waarop de risico’s zich laten zien verandert; waar je in het verleden mogelijk met geen/beperkte indexatie of zelfs korting kon worden geconfronteerd, beweeg je nu rechtstreeks met de beleggingsrendementen mee. En de solidariteit tussen groepen werkt nu bovendien anders.
- Evalueren: en dan nu eerst gaan uitvoeren en dan evalueren.
Kortom, eigenlijk een weliswaar zeer langdurig, maar vooralsnog prima gelopen proces. Waarom wordt er dan nu weer zoveel over gedebatteerd? En waarom worden er zaken bijgehaald, zoals zeggenschap over de regeling, die nooit onderdeel waren van de beleidsdoelen? Dat kan, vrees ik, alleen maar politiek zijn.
Deze blog is geschreven op persoonlijke titel.
