De complexiteitsbias is de voorkeur voor complexe boven eenvoudige oplossingen. Denk bijvoorbeeld aan ‘jargon’. Iemand lijkt deskundiger omdat hij moeilijke woorden gebruikt. Ook in de wiskunde zie je vaak de gedachte dat complexe berekeningen wel nauwkeuriger en waardevoller moeten zijn dan een kwalitatief inzicht.
Je verwacht het in eerste instantie niet, maar de complexiteitsbias is een manier om mentale energie te besparen. Door te kiezen voor een ingewikkelde oplossing, heb je een excuus om het probleem minder goed te begrijpen of geen moeilijke keuzes te maken.
Wees je dus bewust van de complexiteitsbias.
Terug naar de Wet toekomst pensioenen. Deze leidt in verwachting tot een hoger pensioen en relatief stabiele ingegane uitkeringen. Op zich mooi. Maar daarvoor is een heel complex contract bedacht, waarin het nodig is om alle bestaande en toekomstige uitkeringen in individuele pensioenvermogens om te zetten. Een riskante operatie.
Je kunt een vergelijkbaar pensioenresultaat ook veel eenvoudiger bereiken. Door binnen het huidige contract een andere rekenrente te kiezen en buffers iets slimmer in te zetten. Maar hier is niet voor gekozen. Waarom?
Het struikelblok was de andere rekenrente. Risicovrij, 2% of zeg 3%, bleek te moeilijk. En daarom is in het nieuwe contract de nieuwe soepelere rekenrente goed verstopt. In een complex economisch model, dat 100.000 toekomstige mogelijke aandelenkoersen, inflatie en rentes tot wel 60 jaar vooruit ‘voorspelt’. Complexiteitsbias?
Maar is complexiteit erg als het resultaat even goed is? Ja! Nadeel van complexe oplossingen is namelijk dat ze in de praktijk vaak minder toekomstbestendig zijn. Complexe systemen bestaan uit veel elementen die op elkaar ingrijpen. En als één element faalt, kan dat het hele systeem onderuithalen.
Wees je dus bewust van de complexiteitsbias. Ook in de vormgeving van de nieuwe pensioencontracten binnen de Wet toekomst pensioenen. Mijn advies: kies zo vaak als mogelijk voor een eenvoudige oplossing!
Deze blog is op persoonlijke titel geschreven.
