Imbens ontvangt samen met zijn collega Joshua Angrist de helft van de Nobelprijs ‘voor hun methodologische bijdragen aan de analyse van causale verbanden’. David Card ontvangt de andere helft ‘voor zijn empirische bijdragen aan arbeidseconomie‘. Een centraal thema van deze Nobelprijs zijn zogenaamde ‘natuurlijke experimenten’. Maar wat houdt dat precies in? En is het relevant voor een actuaris?
De Nobelprijs van 2021
Op de uitstekende website van de Nobelprijs (www.nobelprize.org) is veel achtergrondinformatie te vinden over elke Nobelprijs die ooit is uitgereikt. De bijdragen van Card, Angrist en Imbens worden er nader uitgelegd in een zeer toegankelijk artikel [1]. Ook is er technisch achtergrondmateriaal beschikbaar en kan de Nobel Lecture van Imbens bekeken worden. Imbens is op dit moment hoogleraar econometrie aan Stanford University en geldt als een van de meest vooraanstaande econometristen ter wereld. Hij werd geboren in Geldrop en heeft zijn opleiding gevolgd aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.
Het onderzoek waar Imbens de Nobelprijs voor heeft gekregen betreft de theoretische methoden om causaliteit te beschrijven in ‘natuurlijke experimenten’. Dit zijn toevallige gebeurtenissen of veranderingen in de maatschappij, waardoor sommige groepen ineens anders behandeld worden. Hierdoor zijn er belangrijke overeenkomsten en verschillen met klinische experimenten. Het doel van een klinisch experiment is om een causaal verband aan te tonen, Door bijvoorbeeld te kijken of een medicijn goed werkt. Hierbij is het van belang dat de behandelde groep en de controlegroep zo goed mogelijk vergelijkbaar zijn op alle andere eigenschappen dan de behandeling. Om deze reden worden proefpersonen volledig willekeurig in een behandelde groep en een controlegroep verdeeld. Het gebruik van een gecontroleerd random experiment is vaak niet mogelijk bij belangrijke maatschappelijk vraagstukken. Je kan bijvoorbeeld niet zomaar een willekeurige groep mensen uitsluiten van onderwijs. De Nobel-laureaten hebben laten zien hoe je in dergelijke situaties toch progressie kunt maken door natuurlijke experimenten te gebruiken.
Voorbeelden
Om het idee van een natuurlijk experiment concreet te maken blijven we bij het voorbeeld van onderwijs. Als we willen weten hoeveel mensen extra zullen verdienen door extra onderwijs, dan kunnen we het verband tussen aantal jaren onderwijs en salaris bestuderen. Dit leidt tot de observatie dat mensen die langer studeren ook meer verdienen [1]. Er is echter een belangrijk verschil tussen correlatie en causaliteit. Wordt het extra salaris veroorzaakt door het extra onderwijs? Of betekent deze observatie slechts dat mensen die langer studeren een ijveriger karakter hebben, en doet het extra onderwijs er helemaal niet toe? Dergelijk onderscheid tussen correlatie en causaliteit is moeilijk te maken zonder een aselecte onderverdeling in een behandelgroep en een controlegroep.
Het natuurlijke experiment dat Angrist met zijn collega uitvoerde was om te kijken naar de geboortemaand. Kinderen beginnen met een verschillende leeftijd aan school, omdat het schooljaar voor iedereen op dezelfde datum begint. Aan de andere kant kan je in Amerika wel stoppen met school op het moment dat je een bepaalde leeftijd bereikt (bijvoorbeeld zestien). Dit betekent dat mensen met een andere geboortemaand een verschillende onderwijsduur kunnen hebben doorlopen. Als je geen overtuigd aanhanger bent van astrologie, dan is het plausibel om aan te nemen dat de geboortemaand geen systematische invloed heeft op karakter of talent. Als gevolg zijn we in een natuurlijk experiment beland waarin vergelijkbare groepen in verschillende mate zijn blootgesteld aan onderwijs, wat het vaststellen van causaliteit mogelijk maakt. Het blijkt dat extra onderwijs inderdaad causaal verbonden is met een hoger inkomen [1].
Het onderzoek naar natuurlijke experimenten is ook voor de actuaris relevant. In het artikel over de Nobelprijs [1] wordt de invloed van salaris op levensduur genoemd als specifiek voorbeeld. Een dergelijk verband zou het langlevenrisico van pensioenfondsen en levens- verzekeraars kunnen beïnvloeden. Kortom, deze Nobelprijs is van belang voor iedereen die causale verbanden wil bestuderen op basis van empirische data. ■
Referenties
[1] P. Frederiksson et al. (2021), Natural experiments help answer important qu
